Vektör Veri Nedir?

Vektör veri, Coğrafi Bilgi Sistemleri‘nde (CBS) konum ve nitelik bilgilerini içeren coğrafi objelerin temsili için kullanılan bir veri türüdür.

Vektör veri, konumsal verileri nokta, çizgi ve çokgen şekilleri gibi geometrik şekiller veya vektörlerle ifade eder. Bu geometrik şekillerin her biri, konumunun koordinatları ve diğer niteliksel bilgileri ile birlikte saklanır.

CBS uygulamaları, vektör verileri kullanarak haritalar, navigasyon uygulamaları, yer, mekan ve nesnelerin tespiti ve çevresel analizler gibi çeşitli görevleri gerçekleştirebilir.

Noktasal Veri: Coğrafi bir konumun koordinatları ile temsil edilen vektör veri tipidir. Belirli bir özelliğin konumunu göstermek için kullanılır. Örneğin, bir iş yerinin konumu, bir restoranın konumu, nokta veri olarak temsil edilebilir.

Çizgisel Veri: İki noktanın birleşimi ile oluşan geometrik şekillerdir. CBS’de, yollar, nehirler ve demiryolları gibi çizgisel özellikler taşıyan coğrafi alanlar çizgi veri ile temsil edilebilir.

Poligon Veri: En az üç noktanın birleşimi ile oluşan kapalı geometrik şekillerdir. CBS’de, göller, parklar ve binalar gibi alanları temsil etmek için poligon veri kullanılır. Poligon verileri hem alan sınırlarını hem de alana ait nitelik bilgileri gibi özellikleri de saklayabilir.

1. Temsil: Vektör veri, nokta, çizgi ve çokgenler gibi geometrik şekilleri kullanarak coğrafi objeleri temsil ederken; raster veri, hücre ve piksel ızgaraları kullanır.
2. Kullanım: Vektör veri, yollar, sınır çizgileri, binalar, su kaynakları, vb. gibi coğrafi alan sınırlarını temsil etmek için daha uygunken; raster veri, yükseklik haritaları, iklim haritaları, hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri gibi sürekli değişen verileri temsil etmek için daha uygundur.
3. Hassasiyet: Vektör veriler daha hassas mekansal özellikleri temsil edebilir. Coğrafi sınırları kesin olarak belirleyebilir. Raster veri ise, çözünürlük (piksel boyutu) tarafından belirlenir ve ölçeklendirildiğinde görüntü kalitesi bozulabilir.
4. Düzenleme: Vektör veri, özelliklerin geri kalanını etkilemeden tek tek değiştirilebildiği için raster veriye göre genellikle daha kolay düzenlenebilir ve güncellenebilir.
5. Saklama: Vektör veri, coğrafi veri sınırlarını ve nitelik bilgilerini birlikte saklar. Raster veri ise, her bir piksele ait nitelik bilgilerini ayrı ayrı saklar.

1. Ayrıntılı Veri Sağlama: Coğrafi objelerin birbirleriyle ilişkilerini ve niteliklerini analiz etmek ve sorgulamak için kullanılabilir. Örneğin; bir CBS uygulaması fay hatlarının etkilediği yerleşim alanlarını tespit etmek veya su kaynaklarının dağılımını belirlemek için vektör veriyi kullanabilir.
2. Doğru Yönlendirme: Navigasyon sistemleri ve haritalama uygulamalarında kullanılarak, kullanıcılara doğru bilgilendirme sağlar. Örneğin; bir CBS uygulaması, araç kullanıcılarına bir rota planı oluşturmak için vektör veriyi kullanabilir.
3. Tematik Harita: Coğrafi objelere ait veri sayfasında yer alan bilgiler kullanılarak belirli renklere göre gösterilebilir. Örneğin; bir CBS uygulaması, illere göre müze sayısını gösteren tematik harita oluşturmak için vektör veriyi kullanabilir.
4. Organize Etme: Şehir planlaması, çevre koruma ve kaynak yönetimi gibi alanlarda karar verme ve planlama süreçlerinde kullanılabilir. Örneğin; bir CBS uygulaması, belirli bir bölgedeki arazi kullanımını analiz etmek ve geliştirmek için vektör veriyi kullanabilir.

• • MapInfo Tab (*.tab): Bu uzantı CBS programlarından biri olan MapInfo Pro programının vektör verileri saklamak için kullandığı dosya formatıdır. Veri dosyası MapInfo‘da açıldığında, MapInfo bir tablo oluşturur. Oluşan bu tablonun 4 uzantısı vardır. Bu 4 uzantı verisayfası ve haritayı temsil eder. Bunlar;
  • *.tab: MapInfo *.tab formatını açar. Bu dosya uzantısı tablonun yapısını tanımlar. Veriyi içeren dosyanın formatını açıklayan küçük bir yazı dosyasıdır. Bu uzantı diğer uzantıların çalışmasını sağlar.
  • *.dat: Bu dosya uzantısı veritabanındaki bilgileri içerir.
  • *.map: Bu dosya uzantısı harita objelerini tanımlar.

*.id: Bu dosya uzantısı veri ile harita objeleri arasında bağlantı kuran, karşılıklı bir referans dosyasıdır.

• • Shapefile (*.shp): Vektör verilerin depolanması için en eski ve en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Coğrafi objelerin geometrik şekillerini ve niteliklerini bir arada tutar. Her shapefile, en az üç dosyadan oluşur: .shp (geometri), .dbf (öznitelik) ve .shx (indeks) dosyaları.
• • Spatialite: Vektör verilerin SQLite veritabanı formatında depolanması için bir yöntemdir. SQLite, hafif ve ücretsiz bir veritabanı yönetim sistemi olduğu için Spatialite de hafif ve ücretsiz bir vektör veri depolama yöntemidir.
• • PostGIS: PostgreSQL veritabanı yönetim sistemi üzerine kurulan bir coğrafi veritabanı eklentisidir. PostGIS, vektör verilerin yanı sıra ilişkili niteliklerin ve coğrafi fonksiyonların depolanmasını destekler. PostgreSQL ve PostGIS, açık kaynak kodlu oldukları için ücretsizdir ve geniş bir topluluk tarafından desteklenir.

1. Nokta verileri: Önemli noktalar, elektrik direkleri, su şebekesine ait vanalar gibi tek bir konumu belirten veriler. Başarsoft adres verisi, Kaydet.com, Eczanem Nerede Uygulaması v.b.
2. Çizgi verileri: Yollar, nehirler, demiryolları, telekomünikasyon hatları, gemi rotaları gibi doğal veya insana bağlı yapıların birbirine bağlandığı veriler. Başarsoft nehir verisi, yol ağı verisi v.b.
3. Poligon verileri: İl, ilçe, mahalle, bölge, ülke gibi kapalı alanları temsil eden veriler. Başarsoft il-ilçe-mahalle sınırları verisi v.b.