Ortofoto Nedir?

Ortofoto, yeryüzüne ait 3 boyutlu koordinat (x, y, z) bilgisini içeren hava fotoğraflarının, dönüklük, yükseklik hataları giderilerek, ölçekli ve mevcut bozulmalardan arındırıp yeniden düzenlenmesi ile elde edilen ürünlere denir.

İHA, uydu ve uçaklar aracılığıyla elde edilen hava fotoğraflarının, çekim yapılan platform, yükseklik, dönüklük vb. faktörlerden dolayı meydana gelen hataların düzeltilerek dik bir şekilde izdüşüm haline dönüştürülmesi işlemine ortorektifikasyon denir. Bu işlem ile elde edilen görüntüler olan ortofotolar, ölçme, deformasyon, tarım, mühendislik uygulamaları, şehircilik, maden, arama kurtarma, savunma ve yer bilimleri ile ilgilenen tüm alanlarda ihtiyaç duyulmaktadır.

Günümüzde ortofotoların kullanım alanları çok fazla artmıştır. Bir şehrin, bölgenin veya ülkenin sosyoekonomik gelişmesinde büyük katkı sağlamaktadır. Ortofotolar; yüksek çözünürlüklü altlık harita ihtiyacında, şehrin mekansal planlamasında (yol, altyapı çalışmaları, çevre korunması), mekânsal analizlerde, harita yapımında, arazi kullanımının gösterilmesinde ve daha birçok alanda sıkça kullanılmaktadır.

Yeryüzünün fotoğrafını çekmek amacıyla özel hava araçları geliştirilmiştir. Hava araçları sayesinde elde edilen görüntüler işlenerek, çeşitli ölçeklerde altlık harita ve plan çizme süreçleri için  ortofoto görüntüler kullanılabilir. Özel veri işleme teknikleri ile üretilen ortofoto görüntü sayesinde yeryüzü üzerinde çeşitli detaylar görülmekte ve amaca yönelik veri üretimi gerçekleştirilebilmektedir. Üstelik bunu gerçekleştirirken yüksek kaliteli görüntüler üzerinden birçok probleme yönelik yorumlama imkânı ile problem ve amaca yönelik sonuç ofis ortamında elde edilebilmektedir. Bu yönüyle ortofoto görüntüler en çok tercih edilen uzaktan algılama yöntemlerinden biri olmuştur.

Teknolojik gelişmeler sonucunda İnsansız Hava Araçları (İHA) aracılığıyla üretilen hava fotoğraflarından doğruluğu yüksek ortofoto haritalar hazırlanabilmektedir. Çeşitli türleri bulunan İHA’ların çekilen hava fotoğraflarından üretilen ortofoların konum doğruluğu ±3-5 cm kadar varabilmektedir.

Gerçek zamanlı veri transferi özelliği sayesinde İHA’lar yangın, sel, hava durumu gibi önemli bilgileri yer istasyonuna anında sağlayabilmektedir. Dronlar, uzaktan kumanda ile kontrol edilebilen, komut verilebilen, video ve görüntü kaydı yapabilen insansız hava araçlarıdır.

Genellikle havada insansız uçabilen araçlara drone ismi verilmektedir. Fakat bununla birlikte bazı kaynaklara göre İHA ve dronlar arasında farklılıklar bulunmaktadır. Her iki teknoloji hava fotoğraflarının elde edilmesinde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra dronlar genellikle daha küçük bölgelere yönelik alanlardaki ihtiyaca yönelik tercih edilmektedir. Özellikle büyük İHA araçları maliyet açısından daha yüksek olduğu için bireysel kullanımlarda dronlar daha fazla tercih edilebilmektedir.

Ortofo harita, yapılacak olan çalışmaya uygun olacak şekilde ortofotoların bir araya getirilip birleştirilmesi ile ortaya çıkan ürünler olan Ortomozaikler kullanılarak, koordinat bilgisine sahip yer kontrol noktaları vasıtasıyla ölçekli olarak doğru koordinatlar üzerine yerleştirilip üzerine ihtiyaç duyulan işaretlemelerin yapılması sonucunda ortaya çıkan haritaya denir.

Ortofoto haritalar hazırlanırken harita unsurlarının (başlık, ölçek, lejant, yön oku, grid) yanı sıra eş yükselti eğrileri, yer veya mekân bilgileri gibi arazi detayı ve kartografik bilgiler eklenebilmektedir. Hazırlanan bu haritalar ile çizim yapılabilir, ölçü alınabilir ve yorum yapılabilmektedir.

Ortofoto haritaların üretimi için çeşitli programlar tercih edilebilmektedir.

Günümüzde ortofoto haritaların hazırlanmasında bilgisayar destekli tasarım, coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama programları tercih edilebilmektedir. Ortofoto haritaların hazırlanması için çalışma bölgesine ait hava fotoğrafların gerekli düzenlemeleri yapılarak ortofotoya dönüştürülmesi gerekir. Bu işlem için genellikle ortofoto işlemleri yapabilen uzaktan algılama programları tercih ederek hem ortofoto üretebilmekte hem de üretilen ortofotoları kullanarak haritalarını hazırlayabilmektedir.

Coğrafi bilgi sistemleri programı olan MapInfo Pro programını lisanslı olarak veya 30 günlük ücretsiz full versiyon kullanım hakkı ile hızlı ve kolay bir şekilde ortofoto haritalarınızı hazırlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra bir hava fotoğrafını gerekli düzenlemeler yapılarak ortofoto üretebilmek için bilgisayar destekli tasarım yazılımları yerine mekansal analiz yöntemleri konusunda güçlü olan uzaktan algılama yazılımları tercih edilmektedir.